Ўзбекистон ҳукумати инсон ҳуқуқлари ҳимоячилари учун кўкрак нишони чиқариш ҳақда қарор қабул қилибди. Офарин! Бундай карор энди ҳукумат зиммасига “Инсон ҳуқуқлари ҳимояси учун” деб номланган ушбу нишонни тақиш учун Хуррам Бердиев каби туҳмат билан қамоқда ётган инсон ҳуқуқлари ҳимоячиларини қамоқдан чиқариш мажбуриятини юклайди. Шу билан бирга бундай карор ҳозир Ўзбекистонда қатағон қилинаётган Фахриддин Тиллоев, Малохат Эшонкулова каби ҳуқуқ ҳимоячиларига карши ўтказилаётган репрессияларни тўхтатишни тақозо қилади.

Акс ҳолда, бу нишоннинг Иккинчи Жаҳон уруши пайтида фашистлар тарафидан яҳудийлар кўкрагига тақилган Довуд юлдузидан фарқи қолмайди. Маълум-ки, яҳудийлар тақишга мажбур бўлган Довуд юлдузи тайёрланаётган репрессиялар учун нишон, объект сифатида кўрилар эди.

Максуд Бекжон

06.11.2020

Овруподан Туркияга келганимда, мамлакатга келган йўловчилар паспортини текшириб, унга муҳр босадиган ҳаво лиманидаги полис йигитга паспортимни узатганимда, у паспортимни текшириб, менга қайтариб берар экан, жилмайиб: “Биздансин!” деди. Мен ҳам унга кулиб:”Елбетте, сизданим, Турким”! дея жавоб бердим. Бу – ўз Ватанига қайтиб келган бир инсоннинг ўз Ватанида кўриши керак бўлган бир муомала эди.

Мен Туркияда ҳеч қачон ўзимни бегона ҳис қилмаганман, ўзимни доим ўз Ватанимда юргандай ҳис қилганман. Ҳатто бундай Ватан туйғусини ўз туғилиб ўсган юртимда, Ўзбекистонда ҳам бу қадар чуқур ҳис қилмаганман. Чунки, Туркияда ҳеч ким мени Ўзбекистон пойтахтидаги каби ҳар одимимни назорат қилиб, узун йиллар давомида “прописка” масаласи билан қийнамаган.

Туркиянинг ҳеч бир шаҳрида, Ўзбекистоннинг Самарқанд ва ёки Бухоро каби шаҳарларига бориб қолган ўзбек кўрадиган муомалани кўрмаганман: бу ерда ҳеч ким, ўша шахарлардаги каби, ўз тилингда, Ўзбек(Турк) тилида гапирганинг учун сенга душманга қарагандай қарамайди, аксинча, сенга жилмайиб :”Биздансин!”дейишади.

Бугун дунёнинг ҳар бурчагида ўз ватани, Ўзбекистонга қайтолмай инграётган минглаб ўзбекларни ўйлаганимда бошимдан шу каби ўйлар кечди. Ўзбекистон ишғол остидами, мамлакатни кимлар бошқаряпти?

МАҚСУД БЕКЖОН

27.05.2020

Сўнгги пайтларда тожик миллатига мансуб ирқчиларнинг ўзбек миллати ва ўзбек тилига қарши чиркин ва ҳақоратли сўзлари кўп айтилаётганига гувоҳ бўляпмиз. Бу нонкўр жонзотларнинг ҳаракатлари менга 1980 йиллар бошларида ёзувчи Абдулла Қаҳҳорнинг беваси Кибриё Қаҳҳорованинг(миллати тожик) ўзбек матбуотида чоп этилган бир интервюсини эсимга солди.

Интервюда К.Қаҳҳорова ўзининг тожик шоири Лойиқ Шерали билан учрашувида юз берган нохуш бир ҳодисани ҳикоя қилади. Ўша йиллари ўзбек олимларидан бири Ҳиндистондан 15 асрда яшаб ўтган ўзбек шоири Ҳофиз Хоразмийнинг ҳали ҳеч қаерда чоп этилмаган шеърлари қўлёзмасини келтириб, уни кирилл ҳарфларига ўгириб, ўзбек нашриётида чоп эттирган пайтлари эди. Интервюда айтилишича, К.Каҳҳорова ўзининг Шерали Лойиқ билан учрашуви пайтида тожик шоирига Хоразмийнинг чоп этилган китобидан бир дона совға қилиш учун унга узатади. Ш.Лойиқ китобни қўлига олар экан, Қаҳҳоровадан тожикчалаб “форсчадами?” деб сўрайди, Қаҳҳорова бу саволга “йўқ, ўзбекчада” деган жавоб бериши билан, Лойиқ худди кўксига ўқ теккандай “Оҳ!” деб китобни ерга ташлаб юборади. Бу воқеани Абдулла Каҳҳорнинг беваси афсус билан ҳикоя килади.

Айтмоқчи бўлганим шуки, ўзбеклар, бир турк кавми ўлароқ, бутун бағри кенглиги ва байналмилаллигига қарамай, тожик ирқчилари тарафидан доим мана шундай муамолага лойик кўрилган. Бундай иркчиларга, бундай Лойиқларга ўзбеклар ҳаялламай, улар лойиқ бўлган муомалани кўрсатсаларгина, бу ирқчиликларга чек қўйишлари мумкин. Акс ҳолда, бундай ирқчилик газак олиб, икки миллат ўртасида жуда катта қон тўкилишларига олиб келиши мумкин.

Максуд Бекжон

22.05.2020

Сўнгги йилларда баъзи ўзбеклар ичида “Муҳаммад Солиҳ халқ учун нима қилди?” деган саволни бериш удум бўлди.

Бу савол ҳеч кимга Муҳаммад Солиҳга берилгани каби кўп берилмади. Шу жумладан, бугун ва ундан олдин Ўзбекистонда ҳокимият тепасида бўлган шахсларга нисбатан ҳам. Ҳолбуки, бундай савол қочкинликда юрган бир мухолифатчига эмас, балки, мамлакатдаги аҳволга тўғридан-тўғри масъул бўлганларга берилганида эди, бунда бир мантиқ бўларди. Албатта, бу саволнинг Ўзбекистон давлати тепасида бўлганларга берилмагани – ушбу раҳбаларнинг ўзбек халқига бу каби саволларга ўрин колдирмайдган даражaда катта яхшиликлар қилганини билдирмайди. Том акси, Ўзбекистонда бугун ҳукм сураётган ёппа таназзул, айнан уларнинг халққа қарши олиб борган зулми маҳсулидир.

Аммо шунга карамай, ҳеч ким уларга “сиз Ўзбекистон учун нима қилдингиз?” деган саволни бермайди. Чунки, Ўзбекистон тақдирини ўз қўлида ушлаб турган раҳбарларга бундай саволни бериш мантиқли кўринса хам, аммо савол берувчилар учун бу таҳликалидир. Мухолифтчига бундай таъна килишда эса, бир таҳлика йўқ, ҳеч ким уни, бундай шаклда “дардиини тўккан”ни тазйиққа олмайди. Қолаверса, ўзини бугунги аҳволга солган раҳбарга шундай савол беришнинг ўзида ҳам ҳеч бир мантиқ йук, чунки, уларга бундай саволни бериш – чўнтагидаги бор пулини қоқиб олган ўғрига:”Сен мен учун нима қилдинг?” деб дағ-даға қилиш сингари кулгулидир..

Муҳаммад Солиҳнинг шахсига келсак, унинг ўзбек халқининг миллат ва жамият шаклида уйғонишида қўшган ҳиссаси беқиёсдир. Бу хизматларнинг буюк бир қисми Совет империяси ҳукмронлиги пайтидаги миллий уйғониш даврига оиддир. Тарих унинг бу хизматларига муносиб баҳо беришига заррaча шубҳамиз йўқ.

Унинг бугун сургунда юргизаётган мухолифлик фаолиятининг аҳамияти ҳам буюкдир. Гарчанд, у ҳокимиятни қозонолмаган бўлса хам, унинг бир лидер, бир мутафаккир ва буюк бир шахс сифатида ўзбек халқининг маънавий таназзул ботқоғида халқ сифатида тўла йўқ бўлиб кетмаслигида катта хизмати бўлди ва бўляпти.

Хуллас, Муҳаммад Солиҳнинг Ўзбекистон учун нима ишлар қилганини ақли расо бўлган ҳамма билади.

МАҚСУД БЕКЖОН

14.05.2020

Ўзбекистон президенти Ш.Мирзиёевнинг “Мухолифат ташқаридан олиб келинмаслиги керак, мамлакат ичкарисида пайдо бўлиши керак” деган гапига яна қайтайлик. Ташқаридаги мухолифатдан ичкарида пайдо бўлажак (пайдо бўлиши ҳам гумон бўлган) мухолифатнинг қандай фарқли хусусиятлари бўлади? Умуман, бундан чорак аср олдин мамлакатдан қувғин қилинган мухолифатнинг адолатсиз равишда қатағон қилинганини тан олмай туриб, мамлакат ичкарисида қандай қилиб янги мухолифатг қуриш мумкин? “Мухолифат” дегани бир савдо ширкати эмас-ки, бириси бекилса, ўрнига дарров иккинчиси қурилсин?

Демократические выборы – это просто результат, плод уже сделанного Выбора. А Выбор народа должен иметь место намного, намного раньше демократических выборов – право на демократические выборы должны завоевываться народом. То есть, народ прежде всего должен Выбрать Борьбу.

08.12.2019

Бир гуруҳ русийзабон ўзбеклар ( атамани қаранг!) рус тилига давлат мақоми берилишини сўраб, Ўзбекистон раҳбарига мурожаат қилибди. Илгарироқ буларга ўхшаган яна бир гуруҳ Ўзбекистонга Русиядан бир неча минг рус тили ўқитувчисини олиб келиб, уларни ўзбек халқига кенг миқёсда русча ўргатишга жалб қилишни илтимос қилиб чиққан эди хукуматдан. Бу воқеалар бир-бири билан боғлиқ бўлмаслиги мумкин эмас. Чунки, бундай тоифа одамларнинг ташаббус билан чиқишлари Ўзбекистоннинг яқин тарихида ҳеч кўрилмаган бир ҳолдир. Мадомики, улар бир ташаббусга бел боғлаган эканлар, билинг-ки, уларнинг орқасида уларнинг белини боғлаган одамлар бор, акс ҳолда, ҳокимият қаршисида қаттиқроқ нафас олишдан ҳам қўрқадиган бу тоифа бундай иддаоли чиқиш қилишга журъат қилмаган бўларди.

Албатта, улар: “Ҳурматли президент, сиз бизга оёғингизни ялашни таъқиқлай олмайсиз, бу бизга нисбатан адолатсизликдир!”, деган шаклда президентга қарши “исён” қилишлари мумкин, зотан, бунга ўхшаган “исёнкор”ларни Советлар пайтида ва кейинроқ И.Каримов зулмати ҳукм сурган пайтларда кўп кўрдик. Бу “исёнкор” лаганбардорларнинг ўз жонбозликларида давлат раҳбари соғлиғи ва сиҳатини ҳатто давлат раҳбарининг ўзидан ҳам ҳимоя қилиш даражасида ақлдан озишлари мумкинлигини кўп кузатганмиз. Аммо давлат тили масаласи мазкур тоифа журъат қилиб ўртага ташлайдиган масала эмас, агар булар шу нарсага журъат қилган бўлслар, демак, уларнинг орқасида давлат миқёсидаги кучлар мавжудлиги шубҳасиздир.

Агар ҳақиқатан ҳам давлат мустақиллигига таҳдид солувчи бундай ғайри миллий овозлар бугунги ҳукумат тарафидан уюштирлаётган ва дастакланаётган бўлса, у ҳолда, Мирзиёев президентлик мақомига келганидан кейин “ислоҳотчи” сифатида қозонган озми-кўпми обрўйини ҳам тўла йўқотиши мумкин. Бундай иши билан у тарих саҳифасида ҳатто халқни ва мамлакатни абгор қилган диктатор Каримовдан ҳам тубанроқ ўринга қўйилиши эҳтимолдан узоқ эмас. Нега-ки, ҳатто миллат душмани Каримов ҳам рус тилини давлат тили қилишни хаёлига келтирмаган эди. Албатта, бу унинг давлат мустақиллиги учун қайғурганини англатмайди. 1990 йил баҳорида ўтказилган Иттифоқ референдумида ўзбек халқини СССРнинг сақлаб қолиниши учун овоз беришга чақирган ва кейинроқ Мустақиллик Декларациясига тиш-тирноғи билан қарши турган Каримовдай одамни мустақиллик курашчиси деб гумон қилиш кулгулидир. Ўзи асосан русча гапирган ва ўзбекчани чала-чулпа билган Каримовнинг рус тилини давлат тили қилмаганининг ягона сабаби – унинг дикататор сифатидаги ўз шахсий мустақиллигини сақлаб қолиш истаги эди. Рус тилига давлат мақоми берилиши Русиянинг унинг ишларига (давлатнинг ишларига эмас!) аралашишини қулайлаштиришига унинг ақли етарди.

Хуллас, Мирзиёев тарих саҳифаларида: “У ҳатто қонхўр Каримов ҳам қилмаган ишни қилди – давлат мустақиллигига зарба берди”, қабилидаги иснодли баҳо олмаслиги учун рус тилига давлат мақоми бериш сингари бугун кўтарилаётган фитналарга зудлик билан чек қўйиши керак бўлади.

Мақсуд Бекжон

03.05.2019

Ўзбекистон маориф вазирлиги Россиядан 25.000 нафар рус тили ўқитувчиси юборишини илтимос қилибди…
Ажойиб фикр! Аҳолига рус тилини ўргатиш учун 25 минг рус ўқитувчисини, инглиз тилини ўргатиш учун эса, яна шунча миқдорда инглизни таклиф этиш керак. Бундан ташқари, француз, немис, араб тилларини ўрганишга иштиёқмандлар хам топилади, улардан ҳам шунча миқдорда чет элдан ўкитувчи таклиф килинса, яхши бўлади.

Бу билан чекланилса, тўғри бўлмайди, маорифни яхшилаш учун, юқорида номи зикр этилган халқлардан маориф вазирлигини тўлдирадиган миқдорда вазирлик ва амалдорлик лавозимларига ақлли мутахассисларни ҳам таклиф қилиш керак.

Энг муҳими эса, давлатни бошқариш учун президент ва министрликлар ва бошқа давлат тизими раҳбарликларидаги лавозимларга катта бир контингент лозим бўлади, уларни ҳам таклиф килиш керак чет эллардан.

Ва ниҳоят, халқ халқ бўлиши учун Ўзбекистонга четдан 32 миллионлик аҳоли келтирилса, айни муддао бўларди.

26.09.2018

(роман учун мавзу)

Ватанпарвар ўз Ватанига бўлган севгисини “фош” қилиш учун, бу севгининг ўзи ўйлагандай самимий эмаслигини, унинг таъмага, манфаатга қурилганини исботлаш учун ўзига саноқсиз сабабларни келтиради, минглаб тахмин ва гумонларни айтади, юзлаб гипотезаларни қуради ва бу тахмин ва гумонларнинг лоақал биттаси ўзининг наздида салгина ҳақиқатга якинроқ бўлиб кўринса, бирдан тинчланади, ўзини анча ақллироқ ҳис қилади, кўксидаги мажҳуллик тарқагандай бўлади, энг муҳими, ўзининг у “қадар ҳам анойи” эмаслиги борасидаги ўз хулосасидан қониқиш туяди ва сўнгра мануният билан: “мен алданганим йўқ” дея изтиробларга чек қўяди…

04.02.2018

 Ўзбек Ватанпарварининг ўз халқига бўлган сабабсиз севгиси ҳақида кўп ўйлайман. Бу севги сабабсиздир, чунки, биринчидан, халқ деган ҳилқатни шу пайтгача ҳеч ким ҳеч қаерда кўрмаган; боз устига, ватанпарвар номи бор-у, ўзи йўқ ушбу ҳилқатдан унинг севилишига сабаб бўлувчи бирон бир яхшилик ҳам кўрмаган.

Аксинча, “халқ вакиллари” сифатида тақдим қилинган зотлардан бу бечора ватанпарвар доим “уйинг куйгур бузғунчи”, “юртбошимизни тинч қўй” қабилидаги лаънат ва қарғишлардан бошқа ҳеч нарса эшитмаган. Агар, худо кўрсатмасин, ватанпарварнинг бошига бирон бир фалокат келса, “халқим” деб ўз жонини гаровга қўйган бу инсонга ёрдам кўрсатиш у ёқда турсин, аксинча, номи бор-у, ўзи йўқ бу борлиқ тамсилчилари “ҳа-а, бузғунчи, қўлга тушдингми,энди жазонгни оласан”, дея мазах қилганига кўп гувоҳ бўлганмиз.

Аксари ёзувчиларимиз 1930 йилларда қатaғон қилинган миллатпарвар ёзувчи ва зиёлиларимизнинг аянчли тақдири ҳақида ҳаяжон билан гапирар эканлар, ўзларидаги бу пафоснинг соғлом ақл соҳиблари наздида нақадар сохта ва кулгули кўринаётганини ҳеч англамайдилар. Улардаги бу пафосни бир пул қилаётган нарса – 30 йиллардаги қатағонларнинг бугун ҳам ушбу ёзувчилар кўзи олдида, бурни тагида давом этаётгани ва буни улар кўришни истамаётгани, бугунги кундаги қатоғонларни ўтмишдаги катағонлар билан боғлашга журъат қилмаётганидир.

 Ўзбек классиги, ўзбек ватанпарвари Абдулла Қодирийнинг “Мозийга қайтиб иш кўриш хайрлидир”, деган жумласини ишлатишни яхши кўрадиган ёзувчиларимиз 30 йиллар қатaғонлари ҳақида ёзиб, бугунги қатaғонлар қақида сукут сақлар экан, уларнинг мияларида фақат “Мозийга қайтиб иш кўриш таҳликасиздир” деган фикр чарх урадиган кўринади.

.Мақсуд Бекжон

07.10.2017

Яхши гумонда бўлиш яхши хислат.

Масалан, мухолифатдаги кўпчилик шу кунгача Ўзбекистоннинг янги президентига яхши гумонда бўлиб келди.

Шавкат Мирзиёев ўзи яхши одам, аммо атрофидагилар ёмон, деган яхши гумон кенг ёйилди.

Лекин мухолиф фикрдаги одамларга қарши сўнгги кунларда ўтказилётган қатоғонлар янги президентга кўрсатиб келинган бу яхши гумонни анча задалади.

Энди бу яхши гумонни тарк этаётганлар сони аста секин кўпайиб бораётир, яхши гумонда қолиш истагидаги одамлар учун эса, аргумент ҳам қолмаяпти.

Хуллас, агар мамлaкатадаги сиёсий жараён шу тарзда давом этса, яқинда ҳатто энг собит яхши гумондаги одамлар учун ҳам: “Мирзиёев ўзи яхши одам, шунинг учун ҳам унинг мамлакатда халққа қилинаётган зулмга алоқаси йўқ, бошқача айтганда, у мамлакатни бошқармаяпти” қабилидаги гапдан бошқа далил қолмаслиги мукаррар.

Аммо бундай гапни яхши гумон деб аташнинг ўзи гумон.

Мақсуд Бекжон
29.09.2017

Турк сиёсатчилари нутқлари ва маърузаларида мени энг кўп ҳайратга соладиган жумла “Бу ерларни биз ватан эттигимизда” қабилидаги жумладир. Бу мутлақо ғайри сиёсий бир жумладир. Айниқса, аҳолисининг каттагина бир кисми ўртасида сепаратизм, бўлгинчилик кайфияти кучли бўлган ва атрофида бу тупроқларни ўзларининг азалий ерлари деб ҳисоблайдиган турли хил улуслар яшаётган Туркияда бундай жумлани ишлатиш бир ватанпарвар турк сиёсатчиси учун (албатта, ХДП каби бўлгинчи кайфиятдаги партия мансублари бундан мустасно) сиёсий хатодир. Бу жумла тарихчиларнинг, ёзувчи ва журналистларнинг жумласи бўлиши мумкин, аммо у ўз ватани бутунлигини истаган бир сиёсатчининг жумласи эмас.

Масалан, Норвегияга ўз номини берган норвеглар бу ерларнинг туб аҳолиси бўлмаган, бу ернинг аборигенлари сами (финн-угор груруҳига мансуб) халкидир, аммо норвег сиёсатчилари ҳеч қачон “биз бу ерларни ватан эттигимизда” сингари жумлани ишлатмайди. Худди шу гапни бундан 500 йил олидн ҳиндуларнинг ерларини ишғол этиб, ўзлариники килган америкаликлар ҳақда ҳам, худди шундай давр ичида улкан Сибир ерларини ишғол этиб, ўзлариники қилган руслар ҳақда ҳам, Австралияни ишғол этган инглиз австралияликлар ҳақда ҳам, этрусклар ерини ўзларини қилган италиёнлар ҳақда ҳам, бундан 2500 йил олдин мидияликлар ерини ишғол этиб, ўзлариники қилган бугунги эронликлар ҳақида ҳам айтиш мумкин.

Халқлар доим қаердандир келиб, маълум бир заминни ватан қилганлар, заминга азалдан мутлоқ эгалик қилган биронта ҳам ирқ йўқдир. Зотан, бугунги ирқ ва халқлар Жаннатдан Ерга “эмиграция” қилинган Одам ота ва Момо Ҳавонинг зурёдларидир. Шундай экан, Туркия сиёсатчилари ўзларининг “биз бу ерларни Ватан эттигимизда” жумласи мамлакат ерларига кўз тиккан турли хил боши бузуқларда Туркияни парчалаш васвасини кучайтиришдан бошқа нарсага ярамаслигини англаб етишлари керак.

Мақсуд Бекжон

26.06.2017

“Фарзандимиз отасиз, онасиз яшаши мумкин, аммо Ватансиз яшай олмайди”, “Аллоҳга шукр-ки, фарзандимиз шаҳидлик мартабасига эришди, у бир хасталикдан ва ёки автоҳалокатда ўлиши хам мумкин эди”, “Ватан учун бир оёқдан ажралиш нима бўлибди, биз майдонга жонимизни бериш учун чиққан эдик”, қабилидаги хитобларни бугун Туркиянинг ҳар ерида эшитиш мумкин.

Daha fazlasını oku…

Бугун Туркияда давлат тўнтариши уюштиришга ташаббус қилиб, юзлаб бегуноҳ мусулмонларни ўлдирган ва улардан минглаб кишини яралаган, бутун давлат биноларини, шу жумладан парламентни ҳам вайрон қилган террорчиларнинг жиноятлари ҳақида лом-мим демай, улар ҳибсга олинганидан сўнг бу террорчиларнинг “ҳақ-ҳуқуқ”лари ҳақида сайрай бошлаган Ғарблик “ҳуқуқ”чилар менга испан миллатига мансуб бир норвегиялик аёлнинг ҳайрат тўла ҳикоясини эслатди. Аёлнинг ҳикоя қилишича, у ўз боғидаги зараркунанда қуртларни териб олиб, уларни ўлдиришга қўрққанидан, ўзи ўлиб қолар, деган умидда қуртларни туз солинган бир идиш ичига ташлайверибди. Буни кўриб қолган қўшниси бу ҳолга норозилик билдириб, агар бу ишингни давлат таркибидаги “Ҳайвон муҳофазаси ташкилоти” кўриб қолса, сенга ҳашоратни қийнаб ўлдираётганинг учун катта жарима ёзади, деб огоҳлантирибди.

Бу ҳикоя ўз навбатида ўша пайтда менга оёғи осмондан келган қадриятлар мавзуига доир ўзим шоҳид булган яна бир суҳбатни эслатган эди. Суҳбат давлат тармоғида ишлайдиган бир гуруҳ кимсалар ичида бўлиб ўтиб, мавзу – яиндагина ирқчи Брейвик томoнидан амалга оширилган ва юзга яқин одамни ҳалок қилган террор ҳаракати эди. “Бир неча ўн (“dusinvis”) ахлат ўлдирилди, деб шунча шовқин-сурон кўтариш шартми?” деди ташқи кўринишидан жуда маданиятли кўринган раҳбар аёллардан бири. Эрдўғон айтганидай, “дурум – бу”. Энг ёмони, бундай мунофиқликка жўр бўлаётганларнинг кўпчилиги ва ҳатто айтиш мумкин-ки, энг ашаддийлари – аждодлари бир пайтлар мусулмон бўлган кимсалардир.

Мақсуд Бекжон

26.07.2016

 Ўтган асрнинг 80 йилларида ёш ўзбек шоирлари ижодида “Эрк” сўзи тез-тез ишлатила бошлади, бу жараён том маънода  “дилдагининг тилга чиқиши” эди. Совет режими лошидан чиқаётган чиринди ҳиди билан бирга дарз кетган режимнинг ёриқлари орасидан ташқи дунёдан келаётган ЭРК эпкинлари ёш шоирларнинг шеърларига кўча бошлаган эди. Янги ўзбек шеъриятининг энг ёрқин вакилларидан бири бўлган Муҳаммад Солиҳ ўша пайтда ЭРК ҳақида қуйидагиларни ёзди:

Daha fazlasını oku…

Чувства вымерли, остались только понятия. Вездесущие “понятые” и люди живущие “по понятиям”, можно сказать, добились своего полного господства. Слова стали небесными или вернее, воздушными. Это случилось не от того, что они возвысились, а от того, что они потеряли связь с землей, с жизнью. Сегодня народ имитирует нацию, не являясь ею. Люди имитируют радость при полном ее отсутствии. Каждый знает как “сохранить” честь и лицо, которые отсутствует.  Даже страдания – даже эти самые, казалось бы, далекие от неискренности и фальши проявления человеческого духа и даже рефлексы искромсанного пытками человеческого тела потеряли свой ореол правдивости, а еще хуже – правдоподобности. Смотря на весь этот ужас, я не знаю что во мне говорит: боль или воспоминания о ней.

Максуд Бекжан

14.08.2013

Сўнгги пайтларда халқнинг сиёсатга бефарқ бўлиб қолаётганига ягона сабаб – унинг диндорлиги, қабилидаги гап-сўзлар кўпайиб кетди. Бундай гаплар шундай қарорли равишда ва шу қадар кўп такорланаяптики, ўлкамиздаги аҳволдан хабари бўлмаган одам, “бу мамлакат роса сиёсатчиларга тўла экан-у, шу қолоқ диндорларгина кўпчиликдан ажралиб, худбинларча ўз икир-чикирлари билан овора бўлиб ётган экан”, деган фикрга келиши аниқ.

Daha fazlasını oku…

Шарқий Туркистонда сўнгги кунларда рўй бераётган воқеалар , бир гуруҳ уйғур ўғлонларининг  пичоклар билан қуролланиб, полициячиларга ҳужум қилиши, уйғурларнинг ўз мустақиллиги учун кураш олиб бораётгани ҳақдаги воқеликни яна дунё жамоатчилиги диққат марказига қўйди, аммо бу диққат-эътиборда бирон бир туйғу йўқдир, агар бўлса ҳам, бу – уйғурларга ҳамдардлик туйғуси эмас, балки, улар олдидаги қўрқув туйғуси бўлиши мумкин. Daha fazlasını oku…

Эзопов язык – это тот язык, который более или менее приемлем в былинном Узбекистане благодаря его непонятности тугодумам у власти. Этот язык и использовали недавно группа художников в Ташкенте чтобы “иносказать” свои мысли или вернее, “инопроявить” посредством инсталляций свои эмоции и ощущения, которые рождались от баснословной действительности Узбекистана. Главным мотивом и “персонаж”ом инсталляции, декорации и инсценировок была ёлка,  вернее, ёлочная история в Узбекистане, а еще точнее, ёлочная истерия каримовских властей.

Daha fazlasını oku…

“Ирқчилик табиий, демократия эса, сунъийдир” деб ёзилган улкан шиорни кўриб қолдим Норвегия пойтахти Ослонинг машҳур музейларидан бири бўлган Вигеланд музейи деворида. Бу шиор Осло марказидаги бу музей деворида атрофдаги аҳолининг нақадар “табиийлик” шайдоси эканлигига далил сифатида бир ҳафтача осилиб турди ва кейин ғойиб бўлди.

Daha fazlasını oku…

В Узбекистане царит сейчас почти идеальное Зло. Зло это безукоризненное, в нем нет недостатка и его нельзя укорять в недостаточности или слабости.

Такое совершенное Зло должно было породить в умах людей такую же совершенную, непорочную идею Антизла. Людская совесть – это уникальное зеркало – должно было отражать в себя это Зло в виде его Антипода. Daha fazlasını oku…

Хурматли домламиз Толиб ака Ёқубов ўзларининг “Маҳаллийчилик кимга керак эди?” номли мақоласида жамиятимиздаги чиркин иллатлардан бири бўлган маҳаллийчилик ҳақида мулоҳаза юритибдилар. Мақолада домла маҳаллийчиликнинг асос пойдеворларидан бири сифатида маҳалладаги ҳукумат тарафидан рағбатлантирилаётган икир-чикир урф-одатларни келтирганлар ва бу қараш умумият-ла тўғридир. Аммо шу билан бирга, фикримча, “маҳаллийчилик” сўзининг ўзаги “маҳалла” сўзидан олинган бўлишига қарамай, бу иккита ижтимоий кўринишни бир сифат билан баҳолаш, уларга бир-бирининг давомчиси сифатида қараш бир оз мунозарали кўринади.

Daha fazlasını oku…

Бундан 7 йил муқаддам, 2005 йилда ёзилган “Қатлиом” деб номланган мақоламизда (https://maksudbekjan.org/2005/10/27/%d2%9b%d0%b0%d1%82%d0%bb%d0%b8%d0%be%d0%bc/?preview=true&preview_id=124&preview_nonce=c84b6a89b1) биз яқин келажакда Русия таркибидаги турк қавмлари яшайдиган автоном жумҳуриятларнинг номлари ўзгартирилажаги, аниқроғи, бу жумҳуриятлар номидан ушбу ҳудуд эгалари ҳисобланган турк халқларининг миллий номлари олиб ташланажаги эҳтимоли ҳақида ёзган эдик. Бугун, таассуфлар бўлсинки, ўша тахминларимизнинг тўғри чиқаётганига гувоҳ бўлмоқдамиз.

“Қатлиом” номли маколада биз Русия ҳудудида миллий ҳудудлар сифатини фақат рамзий ўлароқ ташиётган, ассимиляция ва руслаштириш сиёсати туфайли миллий ўзликлари аллақачон бир афсонага, сояга айланган Корякия, Таймир, Эвенкия, Ненец, Коми каби автоном жумҳуриятларнинг номлари йўқ этилаётгани, улар Красноярск, Иркутск, Мурманск, Архангельск вилоятларига қўшиб олинаётгани ҳақида гапириб, агар бундай этник-маданий қатлиомга қаршилик кўрсатилмаса, навбат яқинда Русиядаги Бошқирдистон, Татаристон, Ёқутистон, Олтой ўлкаларига келажаги, уларнинг ҳам номлари (ва табиийки, шу орқали уларнинг сиёсий иродаси) йўқ қилинажаги ҳақида шундай жумлаларни ёзгандик:

Daha fazlasını oku…

“Камбағални туянинг устида ҳам ит қопади” дейди халқимиз, халқимизнинг бу мақоли ҳозир унинг ўз ҳаёти мисолида оғриқли бир шаклда ўз исботини топмоқда. Яъний, халқимиз бугун камбағалдир ва у минган туялар итларнинг қопишларидан уни асрай олмаяпти. Камбағалга нисбатан “ит ҳурар, карвон ўтар” деган бошқа бир мақол ҳам амал қилмас экан, ит фақат ҳурибгина қолмай, камбағални тишлаши ҳам мумкин экан.

Daha fazlasını oku…

Daha fazlasını oku…

(Мустақиллик куни муносабати билан)

Халқимиз ўз миллий мустақиллигини эълон қилганига 21 йил бўлибди, орадан шунча вақт ўтибди-ю, аммо ҳали ҳам  юртимизга ушбу мустақилликнинг нурлари етиб келганича йўқ. Гўё миллатимизга тегишли озодлик мисли кўрилмаган олис бир сайёрада юз берган-у, энди ушбу озодлик нурларининг бизга етиб келиши учун шунча муддат ҳам озлик қилмоқда.

Қуёш нурининг Ерга етиб келиши учун 8 дақиқа ва 19 лаҳза сарфланади, энди 21 йилдан бери бизга етиб келолмаётган Мустақиллик нурларининг қанчалар узоқликдаги бир сайёрадан келаётганини бир тасаввур қилиб кўринг. Аслида, бу  узоқлик, бу масофа халқ Шуури билан Мустақиллик туйғуси ўртасидаги узоқлик ва масофадир. Совет колониал тузуми миллатимиз онгидан Мустақиллик ва Озодлик туйғуларини шу қадар узоқлаштирган экан-ки, энди унинг нурлари бизга етиб келиши учун ҳатто 21 ёруғлик йили(“световой лет”) ҳам етмаяпти. Натижада бу қоронғуликка чидамаган баъзилар бугун “бундан кўра, мустақил бўлмаганимиз афзалроқ эди”, дейишгача бормоқдалар.

Бугун бизнинг, мухолифатнинг вазифаси Мустақиллик нурларини халққа тушунтириш, етказиш эмас, балки, Мустақиллик ҳилқатининг ўзини халқнинг қалбига жойлашдан иборат бўлмоғи лозим. Мухолифатнинг вазифаси масофаларни йўқ қилишдан иборат бўлиши керак: ҳоҳ бу – шуур билан тушунча ўртасидаги масофа, ҳоҳ халқ билан ҳокимият ўртасидаги ва ҳоҳ ўзи билан ватани ўртасидаги масофа бўлсин…

Аллоҳ Мустақиллик аталмиш манзилимизни яқин, масофасини қисқа қилсин!

Мақсуд Бекжон

01.09.2012

Oslo

1. Ўзбекистоннинг КХШТ (Коллектив Хавфсизлик  Шартномаси Ташкилоти)таркибидан чиқиши, қандай сабаблар билан боғлиқ ва сизнингча, бу чиқиш минтақада қандай ўзгаришларга олиб келиши мумкин?

Ўзбекистоннинг Коллектив Хавфсизлик  Шартномаси Ташкилотига доимий равишда гоҳ кириб, гоҳ чиқиб туриши, яъний, қарорсизлиги фақат бу ташкилотга нисбатан амалга оширилилаётган ҳаракат эмас, бундай беқарорлик Ўзбекистон ташқи сиёсатининг умум тенденциясини ташкил этади. Эсингизда бўлса, Ўзбекистон КХШТга муқобил ўлароқ ташкил этилган ва ўз таркибига Гуржистон, Украина, Озарбойжон, Молдова сингари давлатларни бириктирган ГУАМ номли минтақавий ташкилотга ҳам кириб чиққан эди. 1999 йилда КХШТдан чиқиб, ГУАМга қўшилган Ўзбекистон, 2005 йилда ГУАМдан чиқиб, яна КХШТга келиб қўшилди ва бугун, қарабсизки, яна бу ташкилотни тарк этди.

Daha fazlasını oku…

(Отстраненные размышления на тему тоталитаризма)

 Бугун ўзбек халқининг таниқли диний уламоларидан бири бўлган Обидхон қорига қарши уюштирилган жиноят иштирокчиларининг озодликка қўйиб юборилганини эшитиб, ларзага тушдим.

Мен аминманки, агар ўзбек бўлмаган (“мусулмон бўлмаган” демайман, чунки, бошқа миллатга мансуб мусулмон жамоа аъзолари ҳеч қачон ўз раҳбарларига қарши уюштирлган суиқасдчилар ҳақда маҳкама бундай қарор чиқаришига рози бўлмаган бўлардилар) бир одамга қарши мана шундай жиноят уюштирилганида, жиноятнинг исботини ҳам топишган бўларди, жиноятчиларни бир умрлик қамоқ жазосига ҳукм ҳам қилишган бўларди.

Daha fazlasını oku…

Ўзбекистон ҳукумати қуриб битаёзган Орол денгизи бўйларидаги аянчли аҳволни кўрсатиш учун бу минтақага “экотурист”ларни жалб қилиш ҳақда қарор қабул қилиб, бу иш учун давлат ғазнасидан 5,8 миллион долларлик маблағ ажратди. Ўзининг “оригинал” қарашлари билан танилган Каримов режими бу масалада ҳам Ўзбекистоннинг “ўзига хос ва мос” йўли борлигини дунёга писанда қилди.

Daha fazlasını oku…

Қонунсизлик одам танламайди, қонунсизлик удумга айланган ерда бугун бошқаларга нисбатан қонунсизликарни амалга оширган кимсалар эртага ўзлари шу қонунсизлик қурбонига айланишлари муқаррардир. Ўзбекистонда ҳукм сураётган бугунги вазият мисолида бунинг ёрқин мисолини кўришимиз мумкин; Каримов режимига узоқ йиллар садоқат билан хизмат қилган кўплаб мансабдорлар бир лаҳзада ишдан олиниб, жиноятчи деб эълон қилингани ва қамоққа ташланганига гувоҳ бўлиб келяпмиз.

Daha fazlasını oku…

Сегодня в средах исламофобов мира(как ни странно, в том числе и в норвежских, где недавно христианский террорист убил около 100 подростков) стало популярным такое уродливое изречение “Не все мусульмане террористы, но почти все террористы – мусульмане”.

Daha fazlasını oku…

Некий “эксперт по международной информации, внешнеполитическим и экономическим отношениям России с соседними странами “Рустамжон Абдуллаев”(имю его взяли в кавычку следуя его манере обращения к своим оппонентам) опубликовал в “великодержавном” (эмблема сайта имперско-монархическая) российском сайте “РЕХ” статью с названием “ПОЧЕМУ УЗБЕКСКАЯ ОППОЗИЦИЯ ТАК НЕ ЛЮБИТ ОМАРА ХАЙЯМА?”

Daha fazlasını oku…

Узбекистанцы живут в обществе, где Слово потерпело девальвацию, где оно потеряло свое значение и изначальный смысл.

Здесь можно говорить все, что угодно и это не имеет эхо в обществе; Слово как привидение – не имеет отражению или тень.

Daha fazlasını oku…

Daha fazlasını oku…

Недавно одна журналистка из Узбекистана, покинувшая страну под преследованиями властей с обидой в голосе рассказала мне о настроении, царящем среди групп беженцев из Андижана, которые сейчас живут в Европе, получив политическое убежище. По ее словам, вырвавшись из кровавой бойни и обретя свободу они успокоились и теперь не хотят вспоминать о страшном пережитом и желают “жить спокойно” — “не вмешиваясь в политику”. Слушая ее, я думал об аполитичности нашего народа.

Daha fazlasını oku…

(Речь, прочитанная 13 мая на пикете, посвященный к годовщине Андижанских событий)

13 мая прошлого года в Андижане совершилось одно из самых страшных злодеяний в истории человечества на рубеже двадцатого и двадцать первого веков. Это преступление совершилось на глазах у всего мира, оно совершилось как вызов всему цивилизованному миру.

Но несмотря на это реакция мирового сообщества на это преступление не была адекватной, мир не увидел, не почувствовал весь ужас произошедшего, как будто Узбекистан живет в другом измерение, в измерение, где человеческая жизнь  измеряется по другим меркам чем в остальном мире.

Daha fazlasını oku…

Когда слушаешь речь узбекского президента Каримова невольно начинает вертеться на языке(мысленно) словосочетания: ”человек низкого пошиба”, ”человек низкого пошиба”, как рефрен, право… ”Пошиб” узбекского президента действительно, как часто бываем мы свидетелями, находится не выше уровня человеческого пупка, вернее, еще ниже, где-то в области промежности, если можно так выразиться.

Daha fazlasını oku…

Окрыленный баснями Крылова(заодно и Каримова) некий Николай Гурьев(а может, по узбекский Гурев, то есть ”появившийся из могилы”?), написал на сайте СНБ (http://www.press-uz.info ) своего рода ”отклик” на мою статью. Но в этом ”отклике” виден больше “клик”а чем ума. Чтобы отработать свои чаевые бедный надорвался как мог, но в итоге получился обыкновенный – как выразился сам Гурьев – лай, то есть, он хотел как лучше, но получилось как всегда.

Daha fazlasını oku…

(Мустақиллик кунига бағишланади)

Ўзбек медикларининг маълумотларига қараганда, Ўзбекистоннинг бугунги демографик аҳволи советлар давридагидан ҳам аянчлироқ. “Озодлик” радиосининг шу йил апрел ойидаги дастурларидан бирида, айтилишича, туғилаётган ҳар мингта гўдакдан 50 таси(!!!) ўлаяпти, ҳар мингта гўдакдан 70 тасининг мияси эса, нормалдан кичик туғиляпти. Аҳолининг ўртача бўйи эса, 12 сантиметрга кичрайибди.

Daha fazlasını oku…

 (Норвегиянинг Драммен вилоятида ўтказилган Улкучилар қурултойида ўқилган нутқ)

Азиз бирoдaрлaрим,

Бугун Туркчилик юкини ўз елка ва ва қалбларида ташиган биродарларимизнинг кўзларида бир оз ҳорғинлик ва саросима, бир оз шубҳа ва тараддуд кўрмоқдамиз. Бугун Туркчилар сафида ўн  йиллар аввалги руҳий сафарбарлик ва руҳий юксалишларни, у дабдаба ва талотумларни кўрмаяпмиз. Совет императорлиги  йиқиларкан, кутганимиз воқеалар – Турон  эллари ва халқларининг Турк миллиятчилиги йўлбошчилигида бир-бирига талпинароқ йўлга чиқажакларига доир умидларимиз амалга ошмади, афсус.

Daha fazlasını oku…

Чет эллик сиёсатчилардан бири Хитойни майсалар орасида писиб, тўнка каби қимир етмай, ўз замонини кутиб ётган тимсоҳга қиёс қилган эди. Аҳолиси қарийб бир ярим миллиардга яқинлашиб қолган бу баҳайбат тимсоҳ Марказий Осиёдаги давлатлар ёнида фурсат пойлаб ётар экан, уни мутлақо ҳаракатсиз ётибди, дейиш хато бўлар эди.

Daha fazlasını oku…

Бундан икки ойча аввал Русиянинг Тюменск вилоятида бўлиб ўтган бир форумда Марказий Осиёга Сибир сувларини йўналтириш борасида баҳс ва мунозаралар бўлди. Рус Академиги Петер Гончаров ўшанда, “Сибир дарёлари сувини Марказий Осиё минтақасига йўналириш кўпгина салбий оқибатларга олиб келиши мумкинлиги ҳақида гапирди.

Daha fazlasını oku…

АҚШ давлат Департаменти тарқатган маьлумотларга кўра, 1992 йилдан бери, яъний, сўнгги 10 йил давомида АҚШ, Ўзбекистонга турли ҳил дастурларни амалга ошириш учун 444,3 миллион долларлик ёрдам берган. Шу билан бирга АҚШдан Мудофаа вазирлиги тармоғи бўйича ва инсонпарварлик ёрдамлари шаклида Ўзбекистон яна 148 миллион долларлик ёрдам олган.

Daha fazlasını oku…

Русия президенти Владимир Путин ҳорижий юртларда яшаётган русларнинг манфаатлари ва ҳуқуқларини ҳимоя қилиш ҳақида фармон чиқарди. Бу фармонни олдинлари ҳам чет давлатлардаги русларни ҳимоя қилиш бўйича Русия ҳукумати томонидан тинмай айтиб келинаётган, чет эллардаги рус элчихоналарига қаратилган бу хусусдаги турли тавсия ва тадбирларнинг узвий давоми деса бўлади. Умуман, рус давлати ўз ҳудудларидаги ҳорижликларни ва ёки Русия фуқрароси бўлган, аммо рус бўлмаган миллатларни таҳқирловчи, уларнинг ҳуқуқларини оёқ ости қилувчи сиёсат юргизиб, рус фашистларининг муҳожирларга қарши ўтказаётган террорини яширинча рағбатлантирар экан, айни пайтда чет эллардаги русларнинг ҳуқуқларини ҳимоя қилиш борасида доимий равишда қайғуриб келмоқда.

Daha fazlasını oku…

Ўзбекистон Президенти Ислом Каримов АҚШга визити пайтида, журналистларга берган интервюсида мамлакатда ислоҳотлар ўтказиш борасида гапирар экан, бу ислоҳотларнинг муҳимлигига ўзи хам иқрор бўлганини айтиб, шундай деди: “Ислоҳотларнинг шундай муҳим эканлигини менга биров олдинроқ ана шундай яхши тушунтириб берганида эди…”.

Daha fazlasını oku…

Яқинда Ўзбекистон Вазирлар Кенгаши йиғини чоғида мамлакат раҳбари Ўзбекистондаги иқтисодий аҳволни қаттиқ танқид қилди. “Бу – Каримовнинг сўнгги йиллар ичидаги энг кескин танқидий чиқиши бўлди”, дея ёзишди шарҳловчилар.

Daha fazlasını oku…

Бундан икки ярим минг йилча илгари яшаб ўтган “хун” номи билан аталган Турк қабилалари ўз ватанларининг ҳар бир қарич ерлари учун жон ва молларини, бутун борлиқларини фидо қилганликлари ҳақда ҳикоя қилувчи шундай ибратли бир ривоят бор:

Daha fazlasını oku…

Мен ўз халқимнинг буюк тарихига қарайман-да, ҳайратдан, “балки, бу қадар эмасдир, балки, кимдир менинг шуурим билан ҳазиллашаётгандир, бир халқнинг тарихи бу қадар бўлмас, бир халқ учун бу қадар кўп буюк инсонлар кўплик қилмасмикан” дея шубҳалана бошлайман. Аммо атрофимга боқиб, мен билан ҳазиллашаётган мавжудотни тополмайман ва “ҳа, халқим хақиқатдан ҳам шунчалик бую…к инсонларни етиштириб, шунчалик буюк давлатлар қурган” деган ҳайратимга яна қайтаман.

Daha fazlasını oku…

Элимиз паришонхотир. Ким билади, балки, унинг муттасил равишда ўзини “бахтли” ҳис қилишининг сири ҳам мана шу саодат келтирувчи паришонхотирликдадир. Нима бўлганда ҳам ҳали бировнинг ўз паришонхотирлиги учун жазоланганини эшитмадик. Аксинча, мукофот олаётганларнинг ҳаммаси айнан паришонхотирлардир. Ёки, яна ҳам аниқроғи, ўзини шундай қилиб кўрсатаётганлардир.

Daha fazlasını oku…

Мамлакатимиз ўз тарихи давомида ҳеч қачон бугунгидай йўлсизлик, мақсадсизлик, қоронғулик ва калтабинлик холатига тушиб қолмаган бўлса керак, халқимиз ҳеч қачон бугунгидай ўзининг идеал ва орзуларини, анъана ва урф-одатларини, ўзаро инсонийлик ва меҳр-оқибатини йўқотмаган бўлса керак. Мана, неча йиллардир-ки, халқни бу аҳволга солган Ўзбекистоннинг бугунги ҳукумати халқнинг маҳв этилган орзулари ўрнига, худди болага хўрозқанд излагандай, бир мафкура топиб беришга уруниб ётибди. На бирон бир идеали, на  мамлакатни бошқариш борасида бирон бир режа ёки лойиҳаси бўлган ҳукуматнинг қандай мафкураси бўлиши мумкин?

Daha fazlasını oku…

Оммавий ахборот воситалари орқали аҳолини зомбилар тўдасига айлантириб қўйиш мумкинлиги ҳақида кўп гапирилди ва ёзилди. Ўзимиз ҳам советлар давридаги ахборот воситалари тимсолида бунинг гувоҳи ва ҳатто кўпчилигимиз қурбони бўлдик. Ш.Рашидовдан сўнг Ўзбекистон компартияси бош котиблигига тайинланган Усмонхужаев:”Бизни гипноз қилиб қўйишганди”, деб бекорга айтмаганди. Худди Р.Киплингнинг “Маугли” асаридаги баҳайбат илон Као ейишдан олдин ўз қурбонларини гипноз қилганидай, тоталитар тузум ҳам ейишдан олдин ўз қурбонларини гипноз қилиб, уни ҳаракатсиз, қаршилик қила олмайдиган ҳолга келтиради ва сўнгра уни юта бошлайди.

Daha fazlasını oku…

“Халқ сўзи” газетининг 1998 йил 16 октябр кунги сонида “Ўзбекистон минтақавий карвонбоши” номли улкан мақола чоп этилди. Мақола сарлавҳаси тагидаги изоҳдан ушбу мақоланинг “Бозор иктисодиётига ўтишнинг ўзбек модели мавзуида халқаро илмий-амалий конференциядан сўнгги мулоҳазлар” эканлигидан воқиф бўламиз.

Daha fazlasını oku…

Советлар салтанатининг йўлбошчиларидан бири бўлган Л.И.Брежнев ўз вақтида мазмуни жиҳатдан “асрларга татигулик” бир шиор кўтариб чиққан ва 285 миллионлик аҳолига эга бўлган буюк бир империя бир қанча йиллар давомида ана шу шиор-метафора билан яшаб келган эди. Бу шиор шундай жаранглар эди: “Экономика должна быть экономной”. Ўзбек тилига ағдарилганида бу шиор ўзининг “жарангдор”лигини бир оз йўқотиб, шундай эшитилар эди:”Иқтисод тежамкор бўлмоғи лозим”. Қизиғи шундаки, совет тадқиқотчиларидан биронтаси иқтисоднинг қандай қилиб “тежамкор” бўлиши мумкинлигини, тежамкор бўлган иқтисод қандай бўлишини тушунтириб бера олгани йўқ.

Daha fazlasını oku…

Машҳур  рус файласуфи Николай Бердяев айтганидек, “фақат сохта ҳукуматларгина сўз эркинлигидан қўрқади”…

Қадимда хаста одамларнинг қонини олиб, даволаш кенг удум бўлган. Ортиқча қони олиб ташланган хасталар бир зумда тинчланиб, соғая бошлаганлар. Жамият ҳам инсон вужуди каби бир организмдир. У ҳам қон чиқариб туришга демайлиг-у, дарду-ҳасратларини тўкиб туришга эҳтиёж сезиб яшайди. Дарду-ҳасратни эса, фақат уни очиқ ифода этган ҳолдагина, тўкиш мумкин. Япония, Америка ва Оврупода қўлланилаётган тадбирларга қаранг: бу мамлакатларда кўпинча ўз ишчилари билан ихтилоф қилишни истамаган улкан ширкатларнинг раҳбарлари завод ёки фабрика дарвозалари олдига ўзларининг манекен шаклидаги кўринишларини чиқариб қўйишади. Раҳбардан ёки ўз ишидан норози бўлган ишчилар заводга кираётиб, ичида тўпланиб қолган бутун аламини шу манекенга тўкиб, уни хумордан чиққунча дўппослашлари мумкин. Бундай “қасос”дан сўнг ишчи, албатта, дарров тинчланади ва энди унга ҳаёт аввалгидай фожиали бўлиб кўринмайди. Энди у ўзининг талаблари ҳақида ҳам бир оз ўйлаб кўриш ва уни раҳбариятга қабул қилинадиган шаклда, босиқлик билан етказиш имконига ва фурсатига эга бўлади.

Daha fazlasını oku…

Азалдан тирикчилик қилишнинг энг осон йўлларидан бири маддоҳлик бўлиб келган. Mаддоҳ тили билан турмушини тебратади. Тилдан бошқа ҳеч нарса талаб қилинмайдиган бундай ғаройиб касб билан ҳозир Ўзбекистонда юзлаб журналист ва ёзувчилар тирикчилик қилмоқда. Уларнинг юзлаб тиллари занглаган тузумни бир оз бўлса-да ялтиратиш умидида ялаб-юлқаб ётибдилар. Бу маддоҳлар ўзларининг қавариб кетган тилларига вазиятга қараб, гоҳ асал, гох заҳар суртиб туришади. Тилнинг асал суртилган томони билан улар тузумни яласалар, заҳар суртилган томони билан тузумни танқид қилганларга қарата заҳар сочадилар. Тилдаги заҳар микдори, одатда, тилдаги асал миқдорига пропорционал равишда оша боради. Бу – лаганбардорлик ва маддоҳлик табиатининг ўзгармас қонунидир.

Daha fazlasını oku…

“Известия” газетасида Ўзбекистон президенти Ислом Каримовнинг интервюси эълон этилди. Интервю “Ўзбекистон айсберг эмас”, дея номланган. “Президент ўз матбуот хизмати томонидан тайёрланган ёзма жавобларни бир четга суриб қўйиб, жонли суҳбат ўтказишни афзал кўрди”, дейилади суҳбат бошида редакция томонидан ёзилган изоҳда. Интервюда И.Каримовнинг Ўзбекистон иқтисодий-сиёсий модели ҳақида, жумҳуриятнинг ташқи алоқалари хусусида берилган саволларга қайтарган жавоблари келтирилади. Журналистларнинг саволлари ҳам, уларга берилаётган жавоблар ҳам ҳайратланарли даражада, бундан 5-6 йил илгари унга берилган савол ва жавобларни эслатади.

Daha fazlasını oku…

Ўзбекистон президенти Ислом Каримов ҳокимият тепасига келган илк чоғларида бери бир тактикани қўлллайди, унинг бу тактикаси жуда оддий ва энг муҳими, ишонувчан фуқаролар учун таъсирчан бир тактикадир. Масалан, у жумҳурият ёки вилоят миқёсида ўтказилаётган телевидение ва радио ходимлари, журналистлар иштирок этаётган мажлисда ўзининг мулозимларидан бирини ёки бир қанчасини астойдил тергай бошлайди.

Daha fazlasını oku…

Ўзбекистонда советлар даврининг энг асосий жиҳатларидан бири бўлган– фуқароларни прописка қилиш ишига зўр берилмоқда. Аниқроғи, фуқароларнинг пропискасиз бир қадам ҳам юра олмаслиги учун ҳукумат томонидан барча тадбирлар кўрилмоқда. Маълумки, прописка – тоталитар тузумда инсонларни доимий назорат остида ушлаб туриш учун ўйлаб топилган қуроллардан бири эди. Пропискасиз инсон, инсон эмас эди. Бу нарсасиз одам на ишга қабул қилинар, на уй-жой сотиб олар ёки қура олар эди. Аммо советлар даврида вилоятлардан Тошкентга келган фуқаро пропискасиз бемалол пойтахтга келиб-кетиши ёки бир мунча муддат бу ерда меҳмон бўлиб қолиш эркинлигига эга бўлган бўлса, ҳозирги кунда,қишлоқдан Тошкентга келган деҳқон дарқол маҳаллий милицияга бориб, рўйхатдан ўтиши лозим.

Daha fazlasını oku…

Россия сиёсатдонларидан ҳеч ким империячиликка қарши гапирмайди. Бу ўринда Россиядаги коммунистлар ҳам, демократ ва либераллар ҳам, миллатчи-ватанпарварлар ҳам тенг деса, бўлади. Аммо шу билан бирга баъзи бир савдойиларни ҳисобга олмаганда, ҳеч ким очиқдан-очиқ империяни ташвиқ ҳам қилмайди. Бугунги кунда “империя” сўзининг ўрнига Россияда, қўшни халқлардаги Россиянинг босқинчилик сиёсати қошидаги қўрқувни бир оз тарқатадиган, “давлат манфаатлари”, деган калимани ишлатиш удум бўлган. Албатта, бу билан сўз моҳияти ўзгариб қолмайди. Ўзга давлатлар учун мутлақо табиий кўринган “давлат манфаатлари” жумласи Россияда муқаррар равишда “империя манфаатлари” маъносини англатади.

Daha fazlasını oku…

Оммавий ахборот воситалари бугун: “Россияда рус нацизми пайдо бўлмоқда”, дея бонг урмоқдалар. Россияда нацизм бугун пайдо бўлдими? Агар нацизм деганда фақат  Гитлер кенг равишда қўллаган свастикани ёки бошқа миллатларга нисбатан паст назар билан қарашга чорловчи варақа ва китобларнинг халқ ичида очиқ тарқатилиши каби ҳолларнигина назарда тутаётган бўлсак, ҳа, у бугун пайдо бўлди. Аммо бу нарсалар нацизмниинг фақат ташқи атрибутларигина, холос. Варақа ва китоблар амалиётга чақирувчи назария, свастика эса, назарияни амалга ошириш учун бирлашишга ундовчи тимсолдир.

Daha fazlasını oku…

Туркистон ҳақида гап кетар экан, Шарқий Туркистон ҳақида ҳам гапирмоқ лозим бўлади. Акс ҳолда, Туркистон бирлиги ҳақидаги гапларнинг бари сафсатадан бошқа нарса эмас.

Daha fazlasını oku…